https://meandermagazine.nl/2022/05/tsead-bruinja-ynbede-ingebed/
Tsead Bruinja (2022). Ynbêde/Ingebed. Uitgeverij afûk, 80 blz. €22,50. ISBN 9789493159792
https://meandermagazine.nl/2022/05/tsead-bruinja-ynbede-ingebed/
Troch Rennie Veenstra
Mei harren saneamde ‘Skuorre- en Tsjerketoer’ diene âld-Dichter des Vaderlands en earder âld-DongeraDichter Tsead Bruinja en sjonger Arnold de Boer sneontejûn de Mariatsjerke yn Foudgum oan.
De dichter en de sjonger – Arnold is as solist oerbleaun fan de band Zea – wenje yn Amsterdam, mar binne Friezen fan komôf en bringe mei syn beiden dan ek in Frysktalich programma foar it fuotljocht.
© Sjoerd Hania
Hja dogge dat ûnder de paraplu fan Explore the North en Popfabryk en bringe respektivelik harren nijste dichtbondel en cd yn de publisiteit.
Hoewol’t de publike belangstelling yn Foudgum net sa grut wie, hiene Tsead en Arnold in soad nocht oan harren optreden en hiene se persoanlik kontakt mei eltsenien. Fragen krigen antwurden en koarte petearen kamen op gong.
It sprekt fansels, dat it yn sa’n sfear noflik musisearjen en foardragen wie.
Foar in part diene de artysten elts harren eigen ding, mar der wie ek sprake fan gearwurkjen mei elkoar.
Arnold song lieten fan syn cd ‘Witst noch dat der neat wie’ en begûn mei it titelnûmer wêryn’t in pracht fan in tekst en hiele moaie gitaarpatroanen om it hurdst stride.
Fan yn it ear springende gitaarpatroanen kaam it ek by alle oare nûmers, eigen kreaasjes like goed as in Fryske oersetting fan Brels ‘Ne me quitte pas’ (‘Gean net by my wei’).
Arnold syn teksten makken nijsgirrigens los. Benammen wêr’t it mear om de klank as om in dúdlike artikulaasje gyng.
Syn ynteresse yn teksten slút prachtich oan by dy fan Tsead. Dizze lies sneontejûn poëtyske teksten foar út syn bondel ‘Ynbêde’/’Ingebed’. It wiene oer it generaal troch him optekene ferhalen fan âlderen yn fersoargingstehuzen. Oantinkens oan in heit, in heitelân en bernejierren kamen op dizze wize foarby.
Syn mem, syn hûn en it wenplak fan syn pake en beppe krigen ek oandacht en elts stik poëzij late er mei in oangenaam stikje proaza rjochting syn taharkers yn.
In inkeld gedicht waard troch Tsead útsprutsen op begeliedende gitaarakkoarden en krige dêrtroch in bisûndere timing.
Arnold soarge der yn sa’n gefal foar, dat er Tsead net oerstimde en sa waarden tekst en muzyk in goed gehiel.
Fan twa keunsten ien meitsje, dêr liek it de beide mannen by it tegearre oparbeidzjen om te gean en dêryn slaggen se ek tige.
Wat in tref om in muzikant te moetsjen mei gefoel foar poëzij en in dichter mei gefoel foar muzyk.
Boarne: De Nieuwe Dockummer Courant, 2022
Harald Austbø, Zea en ik waren te gast bij het programma Noardewyn van Omrop Frylân in het kader van de cd-presentatie van Zea die avond in de Westerkerk te Leeuwarden en onze Skuorre- en Tsjerketoer.
ZEA en Tsead Bruinja samen op Skuorre- en Tsjerketoer door Friesland en Amsterdam
Muzikant en dichter doen diverse plekken in Friesland - en Amsterdam - aan met nieuwe album ‘Witst noch dat d’r neat wie’ en bundel ‘Ynbêde / Ingebed’
Dit voorjaar slaan Arnold de Boer - ZEA - en dichter Tsead Bruinja de handen ineen voor een gezamenlijke tour door Friesland en Amsterdam. Tijdens hun Skuorre- en Tsjerketoer presenteren beide makers nieuw werk. ZEA speelt muziek van zijn in november uitgebrachte album Witst noch dat d’r neat wie en oud-Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja brengt werk uit zijn nieuwe bundel Ynbêde / Ingebed, die op 25 maart uitkomt bij de uitgeverij van de Afûk. Daarnaast brengen De Boer en Bruinja tijdens de tour, langs verschillende pittoreske kerkjes, podia en een schuur, samen werk op het podium.
ZEA speelt nieuw werk van Witst noch dat d’r neat wie
In november vond de release van Witst noch dat d’r neat wie plaats, het tweede Friestalige album van ZEA en een coproductie van Explore the North en de Popfabryk. De releasetour moest door de coronamaatregelen vroegtijdig afgebroken worden, waardoor ZEA het werk van zijn tweede Friestalige album voor het eerst op de Friese podia zal presenteren tijdens de Skuorre- en Tsjerketour. Witst noch dat d’r neat wie kenmerkt zich door intieme en poëtische teksten en muziek, waarmee het uitermate geschikt is voor kleinere podia als kerken.
Arnold de Boer: “Voor de totstandkoming van Witst noch dat d’r neat wie, heb ik samengewerkt met verschillende (internationale) artiesten. Het is een heel talig album geworden, waarin poëzie een grote rol speelt. Tsead heeft me geholpen met een vertaling van een van mijn Friese teksten. We werken regelmatig samen; zijn poëzie en mijn muziek sluiten erg goed bij elkaar aan, óók inhoudelijk, we worden geraakt door dezelfde thema’s. Dus deze gezamenlijke tour, waarbij we los van elkaar ons eigen nieuwe werk laten horen én we samen optreden, voelt heel natuurlijk. “
Nieuwe bundel Tsead Bruinja Ynbêde / Ingebed
Dichter Tsead Bruinja draagt tijdens de Skuorre- en Tsjerketour werk uit zijn bundel Ynbêde / Ingebed voor, deels in samenspel met ZEA. Ynbêde / Ingebed komt op 25 maart uit bij de Afûk. De bundel vertelt persoonlijke verhalen over liefde en leven in een roerige periode van Bruinja’s leven, maar ook levensverhalen van anderen. Tsead Bruinja: “Als Dichter des Vaderlands ging ik samen met Arnold, een (wisselende) gastdichter en fotografe Rosa van Ederen langs Friese verzorgingshuizen. Daar gingen we in gesprek met ouderen over hun jeugd en leven, waarna we dat samen met hen in een liedje verwerkten.” De tour droeg bij aan de band tussen De Boer en Bruinja: “De ouderen deelden heel intieme persoonlijke verhalen met Rosa, Arnold en mij, onder andere over hoe zij de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Dat zorgde ervoor dat wij 's avonds in het hotel aan het diner ook verhalen gingen delen over onze ouders en grootouders.”
Skuorre- en Tsjerketoer van 25 maart tot 25 juni te zien in Friesland én Amsterdam,
kaartverkoop van start
De tour start op 25 maart in de Vijfpoort in Formerum (Terschelling) en doet vijftien verschillende Friese locaties aan. Daarnaast is de Skuorre- en Tsjerketoer ook te zien op twee Amsterdamse podia; zowel De Boer als Bruinja wonen in de hoofdstad. De tour eindigt op 25 juni op het Literair festival in Harlingen.
De kaartverkoop, van vrijwel alle shows, gaat van start op dinsdag 1 maart. De speeldata en tickets zijn te vinden op de website van productiehuis Explore the North: explore-the-north.nl.
Skuorre- en Tsjerketoer coproductie van Explore the North en Popfabryk
De tour is een coproductie van ZEA en Tsead Bruinja met Explore the North en Popfabryk. Regelmatig werken beide productiehuizen Explore the North en Popfabryk samen aan producties op het snijvlak van popcultuur en taal/literatuur. Explore the North en Popfabryk zijn tevens coproducent van ZEA’s album Witst noch dat d’r neat wie. Ynbêde / Ingebed is mede mogelijk gemaakt en wordt uitgegeven door de Afûk.
Met steun van Emmaplein Foundation, Boersma-Adema Stichting, de Provinsje Fryslân, Het Nederlands Letterenfonds, P.W. Janssen's Friesche Stichting en Stichting Alde Fryske Tsjerken.
FryslânDOK Lege Toanen Brede Groeden over ZEA in première op 6 maart in theater De Koornbeurs in Franeker
Filmmakers Chris Frieswijk en Chris Dunnink maakten in samenwerking met Omrop Fryslân de FryslânDOK Lege Toanen Brede Groeden over de muziek en de werkwijze van ZEA (Arnold de Boer).
https://www.omropfryslan.nl/utstjoering/fryslandok-fan-27-maart-2022-1700
En noch wat Harald:
Troch Vincent Meininger
Muzikant Zea (Arnold de Boer) en dichter Tsead Bruinja, twa Amsterdamske Friezen om utens, reizigje mei nij wurk nei Fryslân foar in skuorre- en tsjerketoer. Mei allinnich in akoestyske gitaar en wat dichtbondels litte sy yn it Atrium yn Snits hearre hoe’t taal in brêge slacht tusken harsels en de wrâld.
Om’t wrâldreizger Arnold de Boer yn de koroanapandemy net fan hûs koe, helle hy de wrâld mar yn hûs. Foar it twadde Frysktalige album fan syn soloprojekt Zea, Witst noch dat d’r neat wie , binne de lietteksten oerset nei ferskate eksoatyske talen dêr’t in konneksje mei is, lykas Sranantongo (Surinaamsk) of Wǔhànhuà (dialekt fan it Mandaryn Sineesk, sprutsen yn Wuhan). Hy wurke gear mei muzikanten út binnen- en bûtenlân.
Foto: David de Lange - https://www.daviddelange.com/
Dizze sneontejûn yn it Bolwerk yn Snits binne de teksten yn it Frysk. Om’t De Boer sûnt syn foarige album Moarn gean ik dea, yn syn memmetaal skriuwt, komt syn poëtyske wurk noch tichter by dat fan syn freon en stedsgenoat Bruinja, dy’t krekt de twatalige dichtbondel Ynbêde / Ingebed útbrocht hat.
Bruinja lêst hjirút foar. Syn moetings mei senioaren yn âldereintehuzen binne oandwaanlik. It ferhaal fan âld-timmerman Auke út Feanwâlden yn de kriich boude syn heit in geskutskoepel yn Frankryk dy’t de ferkearde kant op stie, rekket ek noch oan syn eigen famyljeskiednis. Dizze anekdoatyske poëzij mei geastige observaasjes lient him goed foar foardracht op `e planken.
Bert Schierbeek
It abstrakere wurk fan Bruinja past dan wer moai by De Boer syn oersettings fan de eksperimentele Fyftiger Bert Schierbeek. De wurden fan ‘Doar’ wurde skakato opsein, begelaat troch raffinearre gitaarspul. De muzikus hâldt it jûn minimalistysk, lykas op syn nije album. Hy toant him in fernimstige begelieder, dy’t neist de snaren ek it hout fan syn ynstrumint wit te bespyljen. Mei in enerzjike útfiering fan ‘Fuort’ in knypeach nei de koroanaperioade, lit er hearre datst mei in akoestyske gitaar ek flamje kinst.
“Wy prate eins net safolle ôf,” seit Bruinja oan it begjin fan it optreden. Hy lit himsels alle kearen troch it momint ynspirearje en siket út al syn bondels, dy’t efter him op it tafeltsje lizze, in gedicht dat oanslút by wat Zea spilet. De Surinaamske dichter Hein Eersel, chansonnier Jacques Brel, Romeinen (rare jonges), en Tsjêbbe Hettinga komme allegear foarby. Ut it cadavre exquis yn dit alsidige oerke docht bliken dat dizze twa freonen inoar yn poëzij altyd wer witte te finen.
Boarne: https://frieschdagblad.nl/
Wy binne ek kommend wykein op paad. Sneon spylje we yn Makkum (https://cultureelpodiummakkum.nl/?p=968) en snein yn Koarnjum (https://aldefrysketsjerken.nl)
Tsead Bruinja heeft een nieuwe, tweetalige dichtbundel en gaat het podium op, met Arnold de Boer van eenmansband Zea. Een gesprek over poëzie: abstract, anekdotisch, embedded.
Tsead Bruinja is dichter met podiumervaring, Arnold de Boer maakt muziek (als Zea) en doet dat tegenwoordig met Friese teksten. Er is dus overlap, en dat zal ook blijken bij hun gezamenlijke ‘skuorre- en tsjerketoer’ langs noordelijke kerkjes en andere opmerkelijke plekken. Ze zijn stadgenoten, Friezen om utens in Amsterdam. en ze zijn wel vaker samen op pad.
Dat gaat dan ongeveer zo. ,,Dan zeg ik tegen Arnold: ik wil een heel klein beetje muziek. Eén noot en dan tien tellen niks. Ik luister naar hem, hij luistert naar mij. Als hij gas geeft geef ik gas bij, of ik rem af. Dan stuur je elkaar, en prikkel je elkaar.” Muziek geeft meer ruimte aan de tekst, zegt hij. Laat ‘t ademen. En: ,,Je kunt stiltes laten vallen.”
docu over Zea - ook via de NPO te bekijken https://www.npostart.nl/fryslan-dok/26-03-2022/POW_05160218
Poëzie openbreken
Het is een manier om de poëzie naar buiten te brengen, open te breken als het ware. Daar heeft Tsead Bruinja meer wegen voor. Speciale projecten als Springtij: dichten over en met tbs’ers , of Portretten in poëzie , een soortgelijk procédé maar dan met bewoners van verzorgingstehuizen. Het theaterproject Tuimelaar , met Jules van Hulst - eerder werkten ze samen voor projecties op de Leeuwarder Oldehove. Zijn status als Dichter des Vaderlands, toen hij twee jaar lang gedichten schreef bij de actualiteit.
Al die activiteiten, op Springtij na dat een eigen boekje kreeg, lieten hun sporen na in Ynbêde/Ingebed , zijn nieuwe, tweetalige bundel. Die titel zegt het al, embedded - in de wereld. ,,In het Nederlands zit ‘bidden’ er ook in. Ik ben helemaal niet van de woordspelerij, maar dit vond ik wel mooi.”
Tweetaligheid is niets nieuws voor hem. Zijn Dichter-des-Vaderlands-gedichten verschenen in NRC , in het Nederlands. Toch beschouwt hij Ynbêde/Ingebed vooral als een Friese bundel.
Voorheen leverde hij bij zijn Friestalige bundels altijd wel een ,,boekje van de copyshop”, met vertalingen. ,,Het vertalen levert altijd wat op, dan kom je weer achter dingen van het origineel.”
Vertalen, een intensieve manier van lezen
Vertalen is tenslotte een heel intensieve manier van lezen, en een gedicht kan zelfs voor zijn schepper nog geheimen hebben. Hij heeft dat ook wel bij het voordragen. ,,Dan lees je een gedicht voor, van misschien wel tien of twintig jaar geleden, en dan zie je ineens: O, ja! Daar kwam dat vandaan!’”
Je zou zeggen dat zijn oorspronkelijk Friese gedichten dichter bij hemzelf staan dan wanneer ze, zoals vaak zijn Dichter des Vaderlands-gedichten, het Nederlands als startpunt hebben. Maar dat ligt genuanceerder, zegt Bruinja, Hij wijst naar Liever naar het Malieveld dan aan de hanebalk , over de boerenprotesten en over zelfmoord in die sector. ,,Het boerenleven, dat staat dicht bij mijn familie. Zelfmoord niet.”
En wat is dat eigenlijk, persoonlijk? Als je een gedicht maakt over Westerbork, of over Oekraïne? ,,Als je dat ziet, op het nieuws, dan snijdt me dat dwars door de ziel.” Hij is er weleens geweest, voor een festival. In Tsjernivtsi, geboortestad van de grote dichter Paul Celan. ,,Ik ken de trots van die mensen daar wel.”
Zo kunnen gedichten bij de actualiteit, of wegens een opdracht, best heel persoonlijk uitvallen. ,,Het is maar net wat voor idee je vindt. Of wat voor ingang.”
Een deel van de gedichten in Ynbêde/Ingebed komen uit Tuimelaar , dat tweetalige theaterproject met Jules van Hulst. ,,Door met hem te werken, wordt er wat anders van mij gevraagd. Teksten die meer ruimte geven. Zulke gedichten hebben een wat andere kleur, een andere stijl. Filosofischer, ja, dat is een breed woord. Abstracter misschien.”
Een tumor hing aan haar lever
Die toon wisselt Bruinja graag af met meer anekdotisch getinte gedichten. Soms uitgesproken rauw, zoals in een titelloos gedicht over zijn moeder: ‘in tumor hing aan har lever / gestold eiwit uit de barst / van een gekookt ei’.
,,Ik hou van dat abstracte en dat directe, naast elkaar. In dat heel directe zit soms iets zen-achtigs, iets meditatiefs. Als je gedichten van Raymond Carver leest, of van Jack Kerouac... Daar zit ook dat harde in. En daar dan dat ‘zen’ uithalen.”
Zijn persoonlijke leven komt ook langs: zijn scheiding, het huis dat hij op het laatst toch niet hoefde te verkopen, de ontmoeting met zijn nieuwe liefde, de hond. ,,Dat was aan de hand in mijn leven. Het is erg veranderd, en wel ten goede.”
Dan vertelt hij over de reeks gedichten naar aanleiding van gesprekken met twee oude mannen. ,,Net als bij die gedichten met die tbs’ers ben ik wel benieuwd of dat genoeg is. Omdat het eigenlijk heel direct hun woorden zijn, Qua klank gebeurt er niet zoveel in. Het is toch een vorm van poëzie via hun. Wat is dat dan, een gedicht maken? Wanneer is een gedicht groot genoeg, of fel genoeg, of spannend genoeg?”
Maar de samenstelling, het componeren van zo’n bundel: ,,Dat is altijd zoeken. Hoe zet je het bij elkaar, hoe komt het op spanning te staan? Je doet het wel vanuit een heel persoonlijke concentratie. Ik hoop altijd dat mensen het als een geheel lezen Als een compleet mens, een compleet leven. Met al zijn tegenstrijdigheden, inconsequenties, liefde en boosheid.”
Schakelen
Hij zegt dat bij het schrijven steeds het woord ‘terloops’ bij hem opkwam. ,,De inhoud is helemaal niet zo ‘terloops’. Maar misschien is dat mijn angst ook wel. Dat die gedichten zo direct zijn, dat je er zo bij langs loopt. Dat je denkt: ‘ja, aardig’. Toch denk ik dat het de moeite loont om door te zetten en de tijd ervoor te nemen. Maar daarvoor moet je wel schakelen. Je leeshouding kan niet de hele bundel door hetzelfde zijn.”
Terug naar Arnold de Boer, met wie hij de komende maanden kerken en schuren op stelten zal zetten. Met hem heeft hij tot dusverre nog niet samen nieuw werk gemaakt - maar dat kan nog. Hij heeft wel contact over een project met de Zeeuws-Vlaamse muzikant Broeder Dieleman en zelfs - verrassing - met Peter Slager, bassist en lang niet onomstreden tekstschrijver van de even Zeeuwse band Bløf. Dat moet in ieder geval tot een gezamenlijk optreden leiden. ,,Ik vind het anders wel mooie teksten. Hij buigt de taal weleens, dan moet het precies zo en zo gezegd worden.”'
Om nu zijn eigen gedichten plompverloren op muziek te zetten, hm. ,,Ik hou wel van poëtische songteksten. Maar dat is dan niet hetzelfde als een gedicht, zeker niet als mijn gedichten. Dat op cd? Ik zou het zelf nooit opzetten. Bij performen gaat het om de spanning van het moment. Dingen bij elkaar brengen. Het moment, de blik, de muziek. Dat aanvoelen, en als het goed is, dan klopt het. Dan is er ook ruimte voor abstractie. Dat er vertrouwen ontstaan, net als wanneer je leest, of naar muziek luistert. Dan weet je ook niet alles. Maar dat is juist heel spannend.”
Bundel: https://websjop.afuk.frl/nl/winkel/ynbede-ingebed-gedichten/
ZEA en Tsead Bruinja samen op Skuorre- en Tsjerketoer door Friesland en Amsterdam
Muzikant en dichter doen diverse plekken in Friesland - en Amsterdam - aan met nieuwe album ‘Witst noch dat d’r neat wie’ en bundel ‘Ynbêde / Ingebed’
Dit voorjaar slaan Arnold de Boer - ZEA - en dichter Tsead Bruinja de handen ineen voor een gezamenlijke tour door Friesland en Amsterdam. Tijdens hun Skuorre- en Tsjerketoer, langs verschillende pittoreske kerkjes, podia en een schuur, presenteren beide makers nieuwe liedjes en gedichten. ZEA speelt muziek van zijn in november uitgebrachte album Witst noch dat d’r neat wie en oud-Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja brengt werk uit zijn nieuwe bundel 'Ynbêde / Ingebed', die eind maart uitkomt bij de Afûk. Naast liedjes en voordrachten brengen De Boer en Bruinja tijdens deze tour ook in samenspel poëzie en muziek op het podium.
ZEA speelt nieuw werk van Witst noch dat d’r neat wie
In november vond de release van Witst noch dat d’r neat wie plaats, het tweede Friestalige album van ZEA en een coproductie van Explore the North en de Popfabryk. De releasetour moest door de coronamaatregelen vroegtijdig afgebroken worden, waardoor ZEA het werk van zijn tweede Friestalige album voor het eerst op de Friese podia zal presenteren tijdens de Skuorre- en Tsjerketour. Witst noch dat d’r neat wie kenmerkt zich door intieme en poëtische teksten en muziek, waarmee het uitermate geschikt is voor kleinere podia als kerken.
Arnold de Boer: “Voor de totstandkoming van Witst noch dat d’r neat wie, heb ik samengewerkt met verschillende (internationale) artiesten. Het is een heel talig album geworden, waarin poëzie een grote rol speelt. Tsead heeft me geholpen met een vertaling van een van mijn Friese teksten. We werken regelmatig samen; zijn poëzie en mijn muziek sluiten erg goed bij elkaar aan, óók inhoudelijk, we worden geraakt door dezelfde thema’s. Dus deze gezamenlijke tour, waarbij we los van elkaar ons eigen nieuwe werk laten horen én we samen optreden, voelt heel natuurlijk. “
Nieuwe bundel Tsead Bruinja Ynbêde / Ingebed
Dichter Tsead Bruinja draagt tijdens de Skuorre- en Tsjerketour werk uit zijn bundel Ynbêde / Ingebed voor, deels in samenspel met ZEA. Ynbêde / Ingebed komt op 25 maart uit bij de Afûk. De bundel vertelt persoonlijke verhalen over liefde en leven in een roerige periode van Bruinja’s leven, maar ook levensverhalen van anderen. Tsead Bruinja: “Als Dichter des Vaderlands ging ik samen met Arnold, een (wisselende) gastdichter en fotografe Rosa van Ederen langs Friese verzorgingshuizen. Daar gingen we in gesprek met ouderen over hun jeugd en leven, waarna we dat samen met hen in een liedje verwerkten.” De tour droeg bij aan de band tussen De Boer en Bruinja: “De ouderen deelden heel intieme persoonlijke verhalen met Rosa, Arnold en mij, onder andere over hoe zij de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Dat zorgde ervoor dat wij 's avonds in het hotel aan het diner ook verhalen gingen delen over onze ouders en grootouders.”
vormgeving door Monique Vogelsang https://www.moniquevogelsang.nl/
Skuorre- en Tsjerketoer van 25 maart tot 25 juni te zien in Friesland én Amsterdam,
kaartverkoop van start
De tour start op 25 maart in de Vijfpoort in Formerum (Terschelling) en doet vijftien verschillende Friese locaties aan. Daarnaast is de Skuorre- en Tsjerketoer ook te zien op twee Amsterdamse podia; zowel De Boer als Bruinja wonen in de hoofdstad. De tour eindigt op 25 juni op het Literair festival in Harlingen.
De kaartverkoop, van vrijwel alle shows, gaat van start op dinsdag 1 maart. De speeldata en tickets zijn te vinden op de website van productiehuis Explore the North: explore-the-north.nl.
Skuorre- en Tsjerketoer coproductie van Explore the North en Popfabryk
De tour is een coproductie van ZEA en Tsead Bruinja met Explore the North en Popfabryk. Regelmatig werken beide productiehuizen Explore the North en Popfabryk samen aan producties op het snijvlak van popcultuur en taal/literatuur. Explore the North en Popfabryk zijn tevens coproducent van ZEA’s album Witst noch dat d’r neat wie. Ynbêde / Ingebed is mede mogelijk gemaakt en wordt uitgegeven door de Afûk.
Met steun van Emmaplein Foundation, Boersma-Adema Stichting, P.W. Janssen's Friesche Stichting en Stichting Alde Fryske Tsjerken.
FryslânDOK Lege Toanen Brede Groeden over ZEA in première op 6 maart in theater De Koornbeurs in Franeker
Filmmakers Chris Frieswijk en Chris Dunnink maakten in samenwerking met Omrop Fryslân de FryslânDOK Lege Toanen Brede Groeden over de muziek en de werkwijze van ZEA (Arnold de Boer). De documentaire gaat op zondag 6 maart 2022 om 13.00 uur in première in theater De Koornbeurs in Franeker, met een optreden van ZEA na afloop. Na de première zal de documentaire ook te zien zijn op NPO2 (27 maart).
Tickets voor de première zijn verkrijgbaar via de website van De Koornbeurs: www.theaterdekoornbeurs.nl
Tourdata Skuorre- en Tsjerketoer | ZEA & Tsead Bruinja
25-03 - FORMERUM - VIJFPOORT
02-04 - SNEEK - BOLWERK
09-04 - MAKKUM - DONIAKERK
10-04 - KOARNJUM - NICOLAASKERK
12-04 - AMSTERDAM - PERDU
15-04 - LEEUWARDEN - WESTERKERK
23-04 - FOUDGUM - MARIAKERK
24-04 - DRACHTEN - MUSEUM DR8888
29-04 - BUITENPOST - MeM
01-05 - DEDGUM - SINT JORISKERK
07-05 - BLESSUM - MARIAKERK
14-05 - JORWERT - REDBADTSJERKE
15-05 - AMSTERDAM - CAFE EIJLDERS
22-05 - EXMORRA - DICHTER OP DE DEEL
28-05 - LEEUWARDEN HUIZUM - DORPSKERK
29-05 - BEARS - MARIAKERK
25-06 - HARLINGEN - LITERAIR FESTIVAL
Het leek mij aardig om mijn samenwerkingen met Milou van Ham eens op een rijtje te zetten. Neem vooral een kijkje op haar vernieuwde website waar veel uitgebreidere beschrijvingen te vinden zijn, ook van andere interessante projecten:
In 2013 maakten we Zigzag, glimach voor de Schrijversbuurt in Leiden:
"Op het prominent aanwezige, achthonderd meter lange witte betonnen ‘canvas’ van de woonblokken prijken poëtische zinnen die door de wijk slingeren. Hoe je ook door de buurt loopt, de zinnen zijn steeds schakelbaar." (Bron: https://www.milouvanham.com/portfolio-item/zigzag-glimlach/)
In 2016 maakten we Rozen en Beton en Daar is de lucht.
Rozen en Beton
"Robert Winkel van Mei Architecten en Stedenbouwers is sinds 2007 als architect betrokken bij het ontwerpen van het entreegebouw voor Kanaleneiland aan het 5 Mei Plein in Utrecht. In 2012 krijgt Mei Architecten de opdracht van Mitros om hier een woongebouw voor zo’n 100 woningen te ontwerpen. In het gebouw bevinden zich huurwoningen, woon/werkwoningen en maatschappelijk, zelfstandig wonen voor autistische jongeren."
"Bruinja en ik schreven sparrend samen aan de zestien dichtregels. De tegels worden door de betonfabrikant at random in de gevelelementen geplaatst. Hierdoor was het de uitdaging om een samenhangende tekst te schrijven, waarbij elke tegeltekst zowel op zichzelf staat als een natuurlijk, poëtisch verband met de andere vijftien tegelteksten aangaat." (Bron: https://www.milouvanham.com/portfolio-item/rozen-en-beton/)
Daar is de lucht
"Nadat de bewoners twee jaar lang overlast trotseerden van een grootschalige ophoging van de grond in hun wijk nam een zeskoppige bewonerscommissie initiatief voor een kunstopdracht. Overleg met deze Botenbuurtbewoners kwam tot stand tijdens diverse bijeenkomsten."
"Daar is de lucht fungeert als baken en markeert belangrijke zichtlijnen in het Westerpark in de Botenbuurt, Schiedam. Het werk herbergt korte en langere teksten die ingaan op de identiteit van deze specifieke plek. De teksten en windrichtingen vormen een boomstructuur. De windwijzer in de top van de ‘boom’ geeft de windrichting aan." (Bron: https://www.milouvanham.com/portfolio-item/daar-is-de-lucht/)
Over (2017)
"Het vraagstuk van Over was: (hoe) is de gevel een grens of overgangszone tussen verscheidene domeinen? De suggestie van Tsead Bruinja, dichter des vaderlands 2019-2020, en een van mijn talige sparring-partners, om woorden waarin het voorzetsel ‘over’ voorkomt te gebruiken, gaf de doorslag voor de inhoud van het werk. Het idee is toegankelijk én de verzameling over-woorden bleek verrassend groot.
De veertien huishoudens gaven aan welke woorden wel en niet hun voorkeur hebben. Dat resulteerde in deze collectie woorden, per woning: || OVERSTEEK | HAASJE-OVER || OVER EN WEER || DAARTEGENOVER || OVERDWARS | OVERDWALEN || OVERROMPELEN | WAAROVER || OVERANDER | OVERWOLKEN || OVERWEGEN || OVERGAVE || ONOVERTROFFEN | OVERHOOP || OVERZOMEREN | OVERZIEN | OVERWINTEREN || KLAAR-OVER | OVERPEINZING || OVEROEVER | ZEEROVER | OVERZEE || OVERKOMEN || OVERDRAGEN | OVERSTIJGEN || OVEREIND |"
"Over is gemaakt voor de Chinees hardstenen en marmeren vensterbanken, zitbankjes, garage-, en vooral entree- en bergingsdeurdrempels van het (Rotterdam Architectuurprijs 2017 prijswinnende) CPO-project Hooidrift 54-80."
Tijd (2020)
"In opdracht van JD Sports renoveerde Mei architects and planners het winkelpand dat zich op de hoek van de Lijnbaan en de Van Oldenbarneveltplaats bevindt en onderdeel uitmaakt van het Lijnbaan-ensemble. Het uitgangspunt voor de renovatie van de gevels was om deze (grotendeels) terug te restaureren naar het historisch beeld van 1953. Dit hield ook in dat er een nieuw kunstwerk zou worden toegevoegd aan de gevel, als verwijzing naar het originele kunstwerk dat in de jaren ’70 van de vorige eeuw verloren is gegaan." (Bron: https://www.milouvanham.com/portfolio-item/tijd-2020/)
"Tsead Bruinja, dichter des vaderlands 2019-2020, en ik werkten voor Tijd voor de zesde keer samen. We kozen ervoor om vierletterwoorden te gebruiken die naar tijd verwijzen. Dat resulteerde in de sequentie Leef tijd loos: LEEF TIJD LOOS | GLIM GALM KALM – VOOR MIJN DOEI VALT – ZING ZAAI VLAM | STAP FIER ROND.
Uit het enorme archief van 50 jaar Poetry International selecteerden Tsead en ik 16 strofes of gedichten, die gaan over tijd. Poetry International droeg zorg voor de toestemmingen om de rechten van de dichters en (indien relevant) de vertalers te gebruiken." (Bron: https://www.milouvanham.com/portfolio-item/tijd-2020/)
Video + Poëzie + Installatie + Performance - door Jules van Hulst en Tsead Bruinja.
Tuimelaar is een productie van Explore the North.
Video en installatie: Jules van Hulst
Poëzie: Tsead Bruinja
Eindregie: Annelie David
Videotechniek: Wieger Steenhuis
RECENSIE
Schermen over liefde - recensie van Tuimelaar
Door Elisabeth Post
Dichter Tsead Bruinja en kunstenaar Jules van Hulst hebben samen een voorstelling gemaakt. Tuimelaar gaat over de liefde, maar is geen liefdesverhaal. Een performance met video, poëzie en installatie. Een verhaal zonder op- en afgang, zonder begin en einde.
Dichter Tsead Bruinja en kunstenaar Jules van Hulst hebben samen een voorstelling gemaakt. Tuimelaar gaat over de liefde, maar is geen liefdesverhaal. Een performance met video, poëzie en installatie. Een verhaal zonder op- en afgang, zonder begin en einde.
Even pauze. Het repeteren, voltooien en verfijnen van Tuimelaar is intensief, zeggen dichter Tsead Bruinja en kunstenaar Jules van Hulst. In een schaars verlichte grote zaal in Zalen Schaaf in Leeuwarden zijn de mannen samen met regisseur Annelie David bezig Tuimelaar te componeren tot één geheel. Alle ingrediënten zijn er. Voor zaterdag moet alles bij elkaar zijn gekomen.
Het idee voor de performance is van Van Hulst. Die werkte al eens eerder samen met Bruinja (in 2018 verzorgden ze samen met zanger en cabaretier Herman van Veen een projectie op de Oldehove). Een jaar geleden zijn ze gaan praten. Over de liefde, over wat er zich in hun leven afspeelt. Er zijn heel wat teksten over en weer gestuurd. ,,Bruinja doet een groot beroep op mijn belevingswereld. We verschillen van elkaar, maar er is een soort van figuratieve absurditeit waar we beide een beroep op kunnen doen.’’ Bruinja waardeert vooral de open blik waarmee Van Hulst dingen maakt. ,,Hij vult niet alles vooraf in.’’ En er is nog iets. Bruinja lachend: ,,Jules heeft iets heel strengs.’’ Maar dat is alleen maar goed. ,,Het is betrokkenheid.’’
Tuimelaar gaat over de liefde, maar is geen liefdesverhaal zeggen de mannen. Dus geen voor de hand liggende tragiek en geen happy end. ,,Er is ook geen begin of een eind van het verhaal.’’ Bruinja schreef voor de voorstelling gedichten. ,,Die had ik nooit geschreven als ik Tuimelaar niet zou maken.’’ Eentje daarvan is geïnspireerd op een ervaring die hij had als kind. ,,Ik had er nooit meer aan gedacht, tot nu.’’ Indertijd was het zogeheten ‘glaasje draaien’ erg in. Bruinja’s familie waagde zich er ook eens aan. ,,Mijn moeder was erg ziek’’, herinnert hij zich. ,,Er was een oud-tante die ‘sprak’. Maar ik geloofde er niet in.’’
Van Hulst maakte een installatie, een scherm dat kan ronddraaien. Op dat scherm worden tijdens de performance videobeelden geprojecteerd. Van Hulst filmde zichzelf in een vierkante box. Daarin laat hij zich letterlijk alle kanten opvallen. ,,Vallen en opstaan is een constant gegeven in dit stuk”, zegt hij. De kunstenaar tuimelt tijdens de voorstelling op het scherm door de zaal. ,,Eigenlijk zijn er drie spelers op de vloer’’, zegt David.
Het maken van de voorstelling is voor dichter en videokunstenaar een boeiend proces. Ze leren veel over zichzelf, en ook van elkaar. Normaal gesproken staat een videokunstenaar ergens achter de schermen aan de knoppen te draaien. Nu zijn alle ogen op Van Hulst gericht. ,,Dat vind ik best spannend.’’ En hoewel Bruinja gewend is in zijn eentje op een podium te staan en zijn poëzie voordraagt, is optreden in Tuimelaar van een andere orde. ,,We spelen geen rol, maar zijn onszelf. We reageren op elkaar en dat kan steeds weer anders zijn. Ik voel me best wel kwetsbaar.’’
Want hoewel er zes hoofdstukken zijn, staat niets echt vast. Het thema is er, de woorden zijn er, het beeld is bekend, maar Bruinja heeft bijvoorbeeld de keuze uit een aantal verschillende teksten. ,,Het is maar net wat er op dat moment gebeurt. In de zaal en tussen ons. Het publiek merkt dat niet, maar tussen ons blijft het zo wel spannend.’’ Van Hulst: ,,We moeten onze intuïtie heel erg aanspreken en heel snel schakelen.’’ Wat gaan ze, hoe zeggen? Bruinja: ,,Voor mij is dat spannend, maar ook genot.’’
Beide performers beïnvloeden elkaar voortdurend, zeggen ze. Dat is niet alleen op het speelveld, maar ook in de voorbereiding gebleken. Dichter en videokunstenaar houden elkaar scherp. Van Hulst: ,,We jagen elkaar op. Zijn beide vrij koppig.’’ Bruinja: ,,Maar dat werkt wel.’’ De regisseur – David is ook dichter en komt uit de danswereld en is choreograaf – vergelijkt het stuk met een tango. ,,De patronen staan vast, maar de volgorde niet. Het is wat de ‘dansers’ er van maken. Zo is het met Tuimelaar ook.’’
Tuimelaar maakt deel uit van de Summer sessions van Explore the North. Voorstellingen in Zalen Schaaf in Leeuwarden op za (16.30 en 20.00 uur) en zo (14.00 en 16.30 uur). Na de laatste voorstelling, die in het Fries is, is er een vraag & antwoord met de makers.