Tsead Bruinja

Game Of Thrones - Uitblinkerscolumn Leeuwarder Courant, 25-10-2014

Twee à drie keer per jaar bieden koning Willem-Alexander en koningin Maxima een uitblinkerslunch aan op Paleis Noordeinde. In aanmerking komen Nederlanders die een bijzondere prestatie hebben geleverd op het gebied van sport, cultuur, journalistiek, zorg, vrijwilligerswerk of bedrijfsleven. Ik zie bijna voor me hoe de leden van motorclub No Surrender, die op dit moment in Kobane vrijwillig ISIS strijders aan gort schieten, hongerig mogen aanschuiven naast Epke en consorten. De mannen zullen van alles op hun kerfstok hebben, maar van mij zouden ze er zo bij kunnen.

Maarten van der Graaff, de jonge dichter die dit jaar de C. Buddingh’-Prijs won voor het beste poëziedebuut, sloeg zijn uitnodiging voor deze royale lunch af door middel van het publiceren van een gedicht in de NRC. In dat gedicht haalt hij instemmend de regels aan van collega Tonnus Oosterhoff, die in Leegte lacht over Prinses Beatrix zou hebben geschreven “de koningin is een steenrijk wijf, dat afstamt van roofridders.” Dat Oosterhoff ook ooit een gedicht leverde voor de bloemlezing Ja, ik wil, een bundel die werd aangeboden aan Willem-Alexander en Maxima bij hun huwelijk, wordt voor het gemak even buiten beschouwing gelaten.

 
Anton de Goede sprak Van der Graaff voor Nooit Meer Slapen (Radio 1)

Van der Graaff, die volgens de jury van deC.  Buddingh’-Prijs “door middel van elliptische zinnen en associatief taalgebruik zijn hoofd binnenstebuiten keert”,  heeft bij de majesteiten net als Oosterhoff niet al te fijne associaties. Als hij aan hen denkt, doemt er voor hem “een vaal Eftelingenland op, waar het ruikt naar rottend blad / en mijn vrienden holtes hebben, / waar eerst ogen zaten.” Verder blijft Van der Graaff hoffelijk. Hij maakt bezwaar tegen de geërfde positie van de Koning, maar zou met alle plezier de deur van zijn Utrechtse bovenwoning voor hem openen, als de Oranjes simpelweg afstand zouden doen van de kroon.

Als onbelezen heiden las ik over de bijbelverwijzing aan het eind van het gedicht heen. “Alle dingen zijn gereed,” zegt Van der Graaff, waarin dichteres Maria van Daalen een regel uit Mattheüs 22:1-46, ‘Gelijkenis van de koninklijke bruiloft’, herkende.

Dankbaar begon ik te lezen over hoe Jezus zijn discipelen vergelijkt met dienstknechten die namens God de mensheid uitnodigen voor een huwelijk. Ook die uitnodiging stuit op dovemansoren, ondanks de belofte van “ossen en gemeste beesten”. Enkele genodigden doen de dienstknechten zelfs “smaadheid aan” of doden hen, waarna alle onderdanen alsnog worden verzameld en er tijdens de feestelijkheden eentje wordt uitgepikt omdat hij geen “bruiloftskleed” aan heeft. De arme ziel wordt “de buitenste duisternis” ingeworpen;  “daar zal zijn wening en knersing der tanden.”

Van der Graaff, die met deze slotregel behendig de rol van de koning lijkt over te nemen, werd kort na zijn brief uitgenodigd op de thee bij het Republikeins Genootschap. Ook die uitnodiging sloeg hij af. Helaas niet met nog zo’n sterk gedicht.  
    

Voorbeeld van een uitblinkersmenu 

Hieronder de tekst van Maarten van der Graaff:

Allereerst wil ik U danken voor de uitnodiging
voor de zogenaamde uitblinkerslunch op paleis Noordeinde,
die ik in goede orde ontving.
In dit gedicht leg ik uit waarom ik niet
op Uw uitnodiging zal ingaan.
De dichter Tonnus Oosterhoff
schrijft in Leegte lacht over Prinses Beatrix,
Uw moeder/schoonmoeder:
‘de koningin is een steenrijk wijf,
dat afstamt van roofridders.’
Wanneer ik deze regels lees, knik ik instemmend.
Majesteiten, de privileges die U geniet
maken mij nerveus.

Wanneer ik aan U denk
doemt een vaal Eftelingland op,
waar het ruikt naar rottend blad
en mijn vrienden holtes hebben,
waar eerst ogen zaten.

Ik kom uit een ver, vlak gebied
dat door inpoldering aan Uw rijk is toegevoegd
en stel mij voor dat U deze brief in bed
aan elkaar voorleest.
Om Uw bed is Eikenhorst en daarbuiten
het vigerend duister.
Op de televisie doen Uw onderdanen dingen
voor geld, roem of uit verveling.

Ik vraag U deze afwijzing
niet persoonlijk op te vatten.
Het gaat mij om Uw geboorte.
Daarom hoop ik niet
dat U mij opgeeft, Majesteiten,
want er is een Nederland
waarin wij zouden kunnen lunchen.
Leg Uw kronen af
en kom naar mijn bovenwoning.
U moet in Lombok, Utrecht zijn,
vijf minuten lopen vanaf het station.
Alle dingen zijn gereed.

De tekst in de NRC: http://www.nrc.nl/handelsblad/

Website van Maarten van der Graaff: http://www.maartenvandergraaff.nl/

P.s. zelf was ik uit nieuwsgierigheid waarschijnlijk wel op de uitnodiging ingegaan, al ben ik niet voor het voortbestaan van de monarchie. Het zou dan wel attent zijn als men eend zou serveren:

  

Geef ons de tijd dan legen wij je portemonnee - Column Leeuwarder Courant 17-10-2014

Wat zou staatsecretaris Dekker denken als hij een dagje Omrop Fryslân luistert of ’s avonds een uurtje naar Hjoed, Hea en Bynt kijkt. Zou hij dan ook “geen flauw idee hebben” waarom er belastinggeld naar de Omrop moet?

Als hij afgelopen maandag naar Bynt gekeken had, had hij zijn portemonnee verder opengetrokken, omdat hij zou hebben geleerd dat veel onkruid eetbaar is, handig ten tijde van bezuinigingen, en omdat hij zou hebben genoten van het meesterlijke cellospel van Dana de Vries, de 19 jarige celliste uit Franeker, die op haar negende al naar het conservatorium ging. In haar eentje toverde zij een compleet flamenco-orkest uit haar instrument. Met passie werden de snaren geplukt en aangestreken, waarbij de camera’s inzoomden op het verweerde hout. (aan het einde van de uitzending te bekijken via deze link http://www.omropfryslan.nl/utstjoering/bynt-fan-13-oktober-2014-1720)

Dekker vindt dat de Publieke Omroep, ik neem aan ook de regionale omroepen, zich zou moeten richten op educatie, cultuur en informatie. Daaraan werd in Bynt voldaan, maar het moest wel in hapklare brokken, met de klassieke muziek aan het einde van de uitzending. Het stuk dat de Vries speelde duurde nog geen twee minuten.

Joost Oomen, Anne Feddema en ik kregen zaterdag een uur van de organisatie van het Leeuwarder festival De Nacht van de Liefde, om onze favoriete liefdesgedichten ten gehore te brengen, variërend van het scabreuze werk van de Romein Martialis tot aan de moderne gedichten van Dichter des Vaderlands Anne Vegter. Dat uur was net te lang, maar het gaf ons wel de tijd om een breed scala aan lyriek de revue te laten passeren.

Foto door Hans Jellema | www.hansjellema.nl

Feddema, die onlangs zijn prozadebuut maakte, uitte voorafgaand aan onze podiumbloemlezing zijn teleurstelling over de gebrekkige aandacht voor zijn werk. Nu is het kunstenaars natuurlijk nooit goed genoeg, mij zeker niet, maar ik begreep Feddema’s teleurstelling, met name wat betreft diepgaande reflectie op kunst.

 

In het verleden werden er door de Omrop schrijversportretten gemaakt, documentaires van een half uur die op zondagmiddag ook op Nederland 1 te zien waren. In de kranten was er ruimte voor uitgebreide interviews en goede foto’s. Zo herinner ik me dat ik met fotograaf Reyer Boxem een paar uur in de weer was met twee aanstekers die ik rond mijn gezicht moest draaien, totdat er een halo rond mijn heidense dichtershoofd te zien was. Als ik nu gebeld word, gaat het om vijf minuten radio of tv, of een recensie van 400 woorden.

Foto door Reyer Boxem - http://www.reyerboxem.nl/

Friese kunstenaars verdienen meer ruimte op papier, radio en tv. Geef Dana de Vries een uur op de radio om te praten over wat het betekent om tien jaar muziek te studeren en te spelen. Gun journalisten de dagen die het kost om een compleet oeuvre tot zich te nemen. Vrees niet het zapmoment; geef ons en ons publiek de tijd. Dan legen we samen Dekkers portemonnee.

 

De triennen fan Cheetah
ferhalen
Anne Feddema
Afûk
ISBN: 978 90 6273 391 0
€ 17,50

Untnochtering...
Untgûcheling...
Teloarstelling...
Dea...
Leafde...
Humor...
Oan 'e souder taspringe...

Koartsein: in minskelibben. Sjoch dêr De triennen fan Cheetah... It Fryske proazadebút fan Anne Feddema. Sânentweintich ferhalen mei in mjuks fan boppesteande yngrediïnten soargje foar in net te fergelykjen lêsûnderfining.

Fries, verhalen, 208 pagina's, paperback

http://afuk.nl/shop_product/4931?language=nl

Ongerust fanhart - Column Leeuwarder Courant 10-10-2014

Als fan ben ik altijd wat nerveus voordat ik naar een optreden van Fish ga, zo ook afgelopen zondag voorafgaand aan het concert in de Hedon te Zwolle. De boomlange Schotse rocker, die u wellicht kent van de tijd dat hij enkele hits scoorde met de band Marillion, heeft regelmatig last van zijn stem. En hoewel zijn schorheid ruim gecompenseerd wordt door de intensiteit van zijn zang en het venijn van zijn teksten, wil ik toch liever een zanger horen die op de top van zijn kunnen presteert.

 

De solocarrière van Fish doet een beetje denken aan die van Roger Waters van Pink Floyd, die na zijn vertrek uit de band zich ook iets te weinig met de muziek bezighield en iets te veel met rechtzaken tegen zijn voormalige werkgever.

Marillion vierde dit jaar het vijfentwintigjarige jubileum van ‘Season’s End’, hun eerste album zonder Fish. De ‘nieuwe’ zanger Steve Hogarth kon zich nog goed voor de geest halen hoe hij aan de rand van het zwembad van de studio de juristen begroette die langskwamen met dwangbevelen van Fish. Net als Waters vond Fish dat de band zonder hem als boegbeeld de naam Marillion niet langer mocht dragen.

 

Met de verhoudingen is het later weer goed gekomen. In 2007 hebben ze zelfs nog eenmalig het podium gedeeld in het Engelse Aylesbury. Al kan ik me voorstellen dat gitarist Steve Rothery, die tijdens de opnamesessies voor het laatste album met Fish door de zanger bij de strot werd gegrepen en tegen de muur gezet wegens het spelen van een matig gitaarsolootje, niet veel brood zag in de hernieuwde samenwerking.

 

Fish zou Rothery overigens geen meter meer van de grond krijgen. Zijn knieën zijn door al het gespring naar de filistijnen, zijn longinhoud is gehalveerd door het roken en de voormalige gitarist is er zeker niet lichter op geworden.

De slijtage en de groei hebben geen effect gehad op de kwaliteit van het werk van de symfonische rockveteranen. Marillion leverde vorig jaar met ‘Sounds That Can’t Be Made’ een plaat af die tot de beste van de band gerekend mag worden, met een hartverscheurend epos over Gaza, inclusief briljante gitaarsolo’s.

 

En ook Fish maakte vorig jaar een plaat die met kop en schouders boven de rest van zijn werk uitsteekt. Voor ‘A Feast of Consequences’ liet hij zich inspireren door de Eerste Wereldoorlog, waarin zijn beide opa’s dapper meevochten. Een van hen moest in een veld jonge soldatenlijken de loopgraven uitdiepen. Met piepende longen van het gifgas kwam hij thuis.

 

Zijn kleinzoon was gelukkig uitstekend bij stem in Zwolle. Zo’n 700 kalende mannen brulden de Marillionklassiekers uit hun jeugd mee en lieten het niet afweten bij het betere solowerk. Volgend jaar ga ik weer. Dit keer met een iets geruster fanhart. 

Foto door Jan Beardutch

Web: http://shop.fishheads.club/product/a-feast-of-consequences-deluxe-edition/

Wij die zijn rondgestrooid als granaatscherven - Column over Ghayath Almadhoun - Leeuwarder Courant 3-10-2014

“Wij die zijn rondgestrooid als granaatscherven, van wie het vlees door de lucht vliegt als regendruppels, wij bieden onze oprechte verontschuldiging aan aan iedereen in deze beschaafde wereld.” Zo begon mijn kennismaking met de Syrisch-Palestijnse dichter Ghayath Almadhoun (1979). Almadhoun las het gedicht voor tijdens een programma van het festival Read My World, via Skype vanuit zijn huis in Zweden, waarna ik de vertaling van Djûke Poppinga ten gehore bracht in de Openbare Bibliotheek te Amsterdam.

Het gedicht waaraan deze openingsregels zijn ontleend is niet terug te vinden in de bundel Weg van Damascus (ik plaats het onderaan dit bericht) die onlangs verscheen bij Uitgeverij Jurgen Maas, maar er staat genoeg in met dezelfde explosieve en tedere zeggingskracht. Wat te denken van: “Terwijl ik door de straat naar haar schoot loop, kom ik de twijfel tegen. Hij zet koers naar volledige zekerheid en ik strijk langs de zachte rand van een vermoeden.”

Almadhoun kwam deze maand voor Read My World naar Nederland. Hij werd daarnaast door journalist Frenk van der Linden rondgeleid door kamp Westerbork voor het tv-programma ‘Altijd Wat’. Van der Linden opende het gesprek met een scherpe vraag: “Heb je nooit de neiging gehad om niet een gedicht te schrijven, maar naar de wapens te grijpen?” Almadhoun gaf een eerlijk antwoord: “Het was moeilijk, want ik had ’t gevoel dat ik niet sterk genoeg was. Met andere woorden, ik was een schijterd. Bang dat ik dood zou gaan.”

“Ik kan niet verdrietig zijn voor de Palestijnen en niet opkomen voor een ander volk,” zei hij toen van van der Linden hem vroeg hoe hij nu naar Gaza kijkt. Voordat hij naar Zweden vluchtte, schreef hij in thuisland Syrië een artikel over de jodenvervolging.  Geen enkele krant wilde het stuk opnemen.

Niet ver van de gebogen rails op een grasveldje in de zon, vertelt Almadhoun dat hij zonder de holocaust niet had bestaan. Als de staat Israël niet was opgericht na de Tweede Wereldoorlog, was zijn Palestijnse vader niet gevlucht naar Syrië en had hij daar nooit Almadhouns moeder ontmoet. “Wij zijn het resultaat van de bezetting,” zegt de dichter met een wrange glimlach op zijn gezicht.

 

Die brede kijk op de geschiedenis van de mensheid siert de bundel Weg van Damascus, bijvoorbeeld wanneer Almadhoun schrijft over de geschiedenis van vrouwen. Hij neemt ons mee langs “de vrouwen die sinds het begin van de geschiedenis de druiven met hun voeten stampten” langs “de vrouwen van Berlijn, die na de oorlog / hun stad weer hebben opgebouwd” en “de Algerijnse vrouwen, die hun lichaam insmeerden / met uitwerpselen, zodat de Franse soldaten / hen niet zouden verkrachten.”

Almadhoun is geen bange dichter. Hij is een strijder. Zijn wapens zijn twijfel, moed en begrip. Als hij een leger had, sloot ik me er bij aan.  

Deze column verscheen op 3-10-2014 in de Leeuwarder Courant - http://www.lc.nl/

 

Het gedicht:

 

Wij

Wij die zijn rondgestrooid als granaatscherven, van wie het vlees door de lucht vliegt als regendruppels, wij bieden onze oprechte verontschuldiging aan aan iedereen in deze beschaafde wereld, mannen, vrouwen en kinderen, omdat we onopzettelijk in hun veilige huizen zijn verschenen, zonder toestemming te vragen. We bieden onze excuses aan, omdat we onze afgerukte lichaamsdelen in hun sneeuwwitte geheugen hebben geprent, omdat we het beeld van de normale, complete mens in hun ogen hebben geschonden, omdat we zo schaamteloos waren om plotseling op te duiken in het journaal, op de internetpagina’s en in de kranten: naakt, met alleen ons bloed en onze verkoolde resten. We bieden onze excuses aan aan alle ogen die niet rechtsreeks naar onze wonden durven te kijken, uit angst dat ze kippenvel zullen krijgen. We zijn excuses verschuldigd aan iedereen die zijn avondmaal niet meer door zijn keel kon krijgen, nadat hij onverwacht was geconfronteerd met onze verse beelden op de televisie. We zijn excuses verschuldigd voor het leed dat we hebben toegebracht aan iedereen die ons in deze toestand heeft gezien: zonder opsmuk en zonder dat er een poging was gedaan om onze resten bijeen te vegen en weer aan elkaar te naaien voordat we op hun schermen verschenen. We zijn ook excuses verschuldigd aan de Israëlische soldaten die de moeite hebben genomen in hun vliegtuigen en tanks op knoppen te drukken, met de bedoeling ons op te blazen. We bieden onze excuses aan voor ons weerzinwekkende uiterlijk, sinds ze hun granaten rechtstreeks op onze kwetsbare hoofden hadden afgevuurd. En voor al die uren die ze nu in psychiatrische klinieken moeten doorbrengen, om weer mens te worden, zoals ze dat waren voor onze transformatie tot afstotelijke lichaamsdelen, die hen achtervolgen wanneer ze proberen te slapen.

Wij zijn de dingen die jullie op jullie schermen en in jullie kranten hebben gezien. Als jullie de moeite nemen om de stukjes bij elkaar te leggen, zoals bij een puzzel, dan zullen jullie een duidelijk beeld van ons krijgen. Zo duidelijk, dat je niet in staat zult zijn om nog iets te doen. 

 

Ghayath Almadhoun
Vertaling: Djûke Poppinga

 

Ghayath Almadhoun
Weg van Damascus
Uitgeverij Jurgen Maas
€ 17,95
ISBN 978 94 91921 06 3 | NUR 306

Op 18 december 2010 werd de wereld opgeschrikt door de opstanden in Tunesië, die snel oversloegen naar andere Arabische landen. Een nieuwe generatie jonge, geëngageerde schrijvers en dichters stond op. Door middel van blogs en andere moderne communicatiemiddelen lieten ze hun stem horen. De Syrisch-Palestijnse dichter Ghayath Almadhoun is een van hen.

Zijn poëzie is soms licht en ironisch van toon en soms zwaar en dramatisch, maar ze is altijd doortrokken van een intense emotie die voortkomt uit heimwee naar het vaderland en het diepgewortelde schuldgevoel van een jonge intellectueel die zijn geboorteland heeft verlaten.

Ghayath Almadhoun (1979) werd geboren in het Palestijnse vluchtelingenkamp Yarmouk in Damascus als zoon van een Palestijnse vader en een Syrische moeder. Hij studeerde Arabische literatuur aan de Universiteit van Damascus en werkte als cultureel journalist. Samen met Lukman Derky richtte hij in 2006 'het Huis van de Poëzie' op, en hij publiceerde er twee dichtbundels. Sinds 2008 woont Almadhoun in Stockholm. Daar schreef hij gedichten in het Arabisch, die in het Zweeds gepubliceerd zijn in twee verzamelingen. De tweede bundel, Till Damaskus, schreef hij samen met de Zweedse dichteres Marie Silkeberg. Veel van Almadhouns gedichten zijn vertaald in het Duits, Italiaans, Grieks en Sloveens. Zijn laatste bundel,La astatee alhoudour (Ik kan niet aanwezig zijn), kwam in 2014 uit in Beiroet en bevat ook de gedichten uit Weg van Damascus.

Uit het Arabisch vertaald door Djûke Poppinga

Met een nawoord van Joost Baars

Bestellen kan via http://www.uitgeverijjurgenmaas.nl/weg-van-damascus